Bijlage 4: Voorjaarsnota en het regeerakkoord op hoofdlijnen en effecten op het gemeentefonds
WMO-volume
In de voorjaarsnota 2024 van het rijk is opgenomen dat het rijk vanaf 2026 rekening houdt met extra middelen voor de WMO vanwege demografische ontwikkelingen. Hiervoor reserveert het rijk vanaf 2026 € 75 miljoen cumulatief per jaar. Het rijk doet dit vooruitlopende op uitkomsten van een houdbaarheidsonderzoek naar de ontwikkelingen van de vraag naar WMO. Het streven van het rijk is om ingang van 2026 hierover nadere afspraken te maken.
Overhevelen specifieke uitkeringen (SPUK’s) naar gemeentefonds
In de voorjaarsnota 2024 van het rijk is opgenomen dat aan plan gaat worden gewerkt om bestaande specifieke uitkeringen (SPUK’s) door te lichten en zo mogelijk te verminderen. De laatste jaren zijn namelijk het aantal specifieke uitkeringen (SPUK’s) fors gestegen. Dit past niet bij de voorkeur om middelen bestedingsvrij en zonder oormerken over te hevelen van het rijk naar medeoverheden. Daarnaast zijn aan specifieke uitkeringen verantwoordings- en controle-eisen verbonden, die kosten met zich meebrengen.
In het regeerakkoord op hoofdlijnen, dat na de voorjaarsnota bekend is geworden, is opgenomen dat alle SPUK’s, met uitzondering van de BUIG, gaan verdwijnen. Deze middelen worden in het gemeentefonds gestort, met een korting van 10%.
Gemeentefonds: koppeling met BBP vanaf 2024 in plaats van 2027
Vorig jaar heeft het rijk een nieuwe manier vastgesteld voor het bepalen van de omvang van het gemeentefonds vanaf 2027. In plaats van een koppeling met de rijksbegroting, wordt het gemeentefonds gekoppeld met het BBP. In de volgende bijlage wordt dit toegelicht.
In de voorjaarsnota van het rijk is opgenomen dat deze nieuwe systematiek niet per 2027, maar per 2024 ingaat. Door incidentele compensaties is het effect in de jaren 2024-2026 nihil, met uitzondering van 2025. In dat jaar is het gemeentefonds € 675 miljoen lager.